Charakterystyka/ morfologia

NADOBNICA ALPEJSKA (Rosalia alpina Linnaeus, 1758)

Systematyka

rząd: chrząszcze (Coleoptera)

rodzina: kózkowate (Cerambycidae)

rodzaj: nadobnica (Rosalia)

gatunek: nadobnica alpejska (Rosalia alpina Linnaeus, 1758)

Charakterystyka/ morfologia

Duża kózka (długość ciała największych samców może przekraczać 40 mm), z charakterystycznym, choć zmiennym, aksamitno czarnym rysunkiem na błękitnych pokrywach. Występuje wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy. Samce posiadają dłuższe czułki i bardziej rozbudowane żuwaczki.

Biotop/ preferencje pokarmowe

Zamieszkuje pierwotne lasy bukowe. Larwy rozwijają się w martwych lub obumierających, silnie nasłonecznionych drzewach, w leżących na dnie lasu grubszych gałęziach, oraz w drewnie gospodarczym i opałowym pozostawionym przez służby leśne. O preferencjach pokarmowych owadów dorosłych niewiele wiadomo, prawdopodobnie żywią się sokami wyciekającymi z drzew.

Rozwój osobniczy

Cykl rozwojowy trwa 2-5 lat. W Polsce owady dorosłe spotykane są od początku lipca do połowy września, z maksimum pojawu występującym na przełomie lipca i sierpnia.

Status gatunku

Nadobnica jest gatunkiem wymierającym w całym obszarze występowania. Z tego powodu objęta jest ochrona gatunkową w całej Unii Europejskiej a także objęta Konwencją Berneńską i indeksowana w Polskiej Czerwonej Księdze Bezkręgowców jako gatunek skrajnie zagrożony i wymierający. W XVIII wieku zasięg występowania nadobnicy pokrywał się z zasięgiem rośliny żywicielskiej - buka zwyczajnego, a w latach 30-tych XX wieku zamieszkiwała licznie północno-zachodnie tereny obecnej Polski. Dzisiaj występuje wyłącznie w południowo-wschodniej Polsce, na terenach górzystych. Główne przyczyny wymierania nadobnicy są dwie, obie związane z ekspansywną gospodarką leśną: usuwanie martwych drzew i wiatrołomów z miejsc jej naturalnego występowania oraz pozostawianie w lesie na czas rui bukowego drewna gospodarczego, służącego następnie np. do produkcji węgla drzewnego.   

Autor: Paweł Niemiec